Mem

1.

Mem trape hurd. Myn skonken hongen oan wjerskanten fan it pakjedrager yn de fytstassen. Myn earms leinen om har mul en myn lofterwang tsjin har wollen jas. It jokke in bytsje. Myn earms gienen hinne-en-wer by elke traapbeweging dy’t mem makke. Ik fielde har waarmte troch de jas hinne. Se hie tsjinwyn.

By de winkel tilde se my fan it pakjedrager. Losskuord fan har memmeliif stie ik alhiel allinnich te wachtsjen wylst se har fyts op slot sette. Yn de winkel hie se gjin each foar my: se sneupte troch rigen jurken, bestudearre etiketsjes en hold sa út en troch in jurk foar har om te mjitten oft de stof oer har knibbels foel. Ik socht treast by in jaske mei in flewielen fuorring en koeste deroan mei wangen en lippen. Ik hong hieltyd mear tsjin de klean oan.
‘Dat meist net dwaan,’ sei in hurde stim.
Ik stie fuort rjocht oerein. Ik knippere mei de eachlidden om triennen tsjin te hâlden. Mem prate mei de ferkeapster. Har lûd klonk sêft en delbêdzjend en de ferkeapster rûn fuort. Mem helle in flewielen lapke út har jasbûse: ‘Sjoch.’
It holp, mar nei in skoftke ferstoppe ik my wer tusken de klean. It wie dêr smûk en waarm.

We fytsten by skoalle del, dêr’t it sjongen fan de bern dimpt troch de ruten klonk. Ik koe de juffer net sjen, mar wist dat it in oarenien wie as myn juffer, omdat dy boaske wie en net werom komme soe. Wy hienen bôgen foar har makke. Se rûn der mei har man ûndertroch, heech en ûnberikber. Ik wie lyts as in krobbe en woe nea wer nei skoalle.
Mem sei: ‘Bliuw mar in deike thús.’ 

‘Sa, no helje wy dropkes foar dyn seare kiel.’
Ik hie gjin seare kiel mar dropkes laken my ta. Dêr gienen we wer. Mem kaam net hurd foarút yn de skuorderige wyn en somtiden stienen we suver stil.
Yn de winkel mocht ik kieze út ferskate bakken drop. De grouwe rûne fûn ik it lekkerst, dy wiisde ik oan. Nei’t mem betelle hie, mocht ik fuortendaliks in dropke út de puntpûde. Ik sobbe oft myn libben derfan ôfhong en it slokken gie bêst. Ik mocht noch ien en noch ien, krekt sa folle oant ik in drûge kiel hie fan ’t sâlt.

Dit wie gelok en ik wist it net.

2.

It poppehûs wie te lyts om alle grutte ferhalen dy’t yn myn holle omspûken út te byldzjen. Unrêst wiele yn myn liif. Ik rûn de tún yn. D’ âld doar stie tsjin de skuorre. Doe wist ik it. No moast it noch meie. Ik tocht der in pear dagen djip oer nei.
‘Ferfeelst dy?’ frege mem, doe’t ik by de tafel siet en neat die.
‘Memmy … Mei ik d’ âld doar ûnder myn bêd skowe?’
Dat ik myn djipste langst bleat jaan moast, fûn ik dreech. Senuweftich wachte ik op antwurd.
‘O ja hear, dat mei wol,’ sei se.
Mem naam de doar ôf, heit tilde him nei boppe en skode him ûnder myn bêd. Ik koe de doar sels nei foaren lûke en wer ferdwine litte, sadat der neat te sjen wie as der freontsjes te boartsjen kamen.
Mei grutte streken tekene ik in strjitte en tsjoende hûskes, in skoalle en in tsjerke foar ’t ljocht. Lúsjeferdoaskes waarden tafels, stientsjes stuollen en plestik popkes dy’t we fergees krigen by de boadskippen feroaren yn heiten, memmen, bern en juffers.
Stofnêsten dwarrelen yn de rin fan de tiid op myn doarp. Mem sei der neat fan en liet it gewurde.

Wat wienen der moaie leave katsjes op skoalle! It brune katsje mei syn hege sturt fûn ik it moaist. It die sear as ik him yn de steek litte moast en hy jûns allinnich yn de boartershoeke op skoalle efter bleau. Boppedat: sa’n katsje koe ik goed brûke yn myn doarp. Myn fingers sleaten har om it lytse bistje en hy ferdwûn yn myn broeksbûse.
It wie in súkses. Ynienen wol tsien ferhalen derby! It hûntsje wie ek wol aardich. Net sa leaf as it katsje, mar dochs. Nei in skoftke rûnen der fiif skoallebistjes yn myn doarp.

Doe’t ik op in middei thúskaam, stienen alle fiif bistjes op tafel. Mem seach strang.
‘Hoe komst hjir oan?’
Ik hie eat ferskrikkeliks dien, dat seach ik oan har gesicht. Skuld foel as in lawine oer my hinne. Ik waard read.
‘Dy ha ik op strjitte fûn.’
‘Fiif?? Ien, dat kin, mar net fiif. Hast se fan skoalle meinommen?’
De oare moarns rûnen mem en ik nei skoalle, myn leave bistjes yn in plestik pûdsje. By juffer moast ik sizze: ‘Ik ha se stellen. It spyt my juffer. Ik bring se werom en sil it nea wer dwaan.’ Wy hienen thús faak oefene, want ik krige de wurden hast net út de kiel. Stelle wie kleardernôch it allerslimste datst dwaan koest. En krekt dat hie ik dien.
Mem en juffer stienen ûnferweechlik as bergen. Se stutsen heech boppe my út en seagen op my del. Ik wie sa lyts as it katsje yn it pûdsje. Ik woe it hâlde. Ik koe de wurden net sizze.

Sûnt wist ik wat ûngelok wie.

3.

De wrâld iepene him wat langer wat mear foar my. Mem begûn nee te sizzen. Nee, se woe net dat ik nei Rotterdam gie foar in konsert fan myn favorite rockband. Nee, se woe net dat ik in jier nei it bûtelân gie. Us lok hong te folle mei-inoar gear. Ik hie der gjin wurden foar, mar fielde dat dit ferbân ferbrutsen wurde moast. Ik gie nei Rotterdam. Ik wenne in jier yn it bûtelân. Myn fragen oan har waarden hieltyd beheinder. Se stjoerde brieven dy’t útinoar spatten fan soargen en goede ried.

Elk libbe har eigen libben. Der wie lyts en grut gelok en der wie lyts en grut fertriet – lykas alles yn it libben ôfwikseljend grut en lyts is. Wat it grutte wie en wat it lytse – wa sil it sizze.

4.

Ik help mem yn de auto. Har skonken wolle net meidwaan.
‘Ik tink dat mem har krekt sa yn de auto sakje litte moat as in keninginne: skean der foar, dan it gat op ’e stoel en dêrnei de skonken der yn meneuvelje.’
Se hat wille. Wa hie ea tocht dat se in keninginne neidwaan soe.
We sille nei de ortopeed, de ierappelboer, de supermerk en der moat ek noch wat marsepein by de bakker kocht wurde. It is foar my al in toer om it fol te hâlden, lit stean foar har, no’t se sa’n soad pine hat en it rinnen dreger wurdt.
Nei ôfrin traktearret se op in bakje tee mei gebak yn de brassery. De betsjinster set it foar ús del. Ik ha toarst en kiperje de teebledsjes fuort yn it hite wetter. Mar dan: hoe krij ik al dat lytse guod derút? Se ha der wol in seefke by levere, mar dan ha’k in twadde kopke nedich om it wetter oer te jitten. Ik griem om en mem sjocht my op en del oan.
‘As ik dit no dien hie, dan hiest sein: mem giet hurd efterút.’
Se glimket súntsjes en ik kin net ophâlde fan laitsjen.

It is lyts en grut gelok tagelyk. En no’t se der net mear is, kin ik sizze: it is alles.