Île d’Oléron, 1974

Jakob sit op ’e knieën in ’t midden fan de solder; hurke sit d’r op syn leeftyd niet meer in. Hij het himsels soa folmaakt inboud, dat ’t trapsgat krekt beraikt worre kin at hij de honderten knipsels, boeken, doazen, de feule fysike objekten die’t hij in syn leven bijnander klaud het, deur de hannen gaan laat. Hij wil bij alles stilstaan, elk ding befoele, leze, belústere, berúkke. Elk skrift, elk dagboek, elke foto, elk kassettebândsy, elke pin, elk ferlopen idintiteitsbewiis, elk leeg flessy ouwekloany, elke ouwe kaart, elke ellenlange brief fan elke ouwe geliefde die’t hij nagenog fergeten is … Hij wil ’t sintúglik op waarde skatte, wege hoefeul ’t objekt foor him betekend het. Nag betekent. Alles om him hine mâg dan lang leden in ’t sleepnet fan syn leven hangen bleven weze, se bewize júst nou hur funksy. De artefakten fan doe houwe de Jakob fan nou overeand, herinnere him an wie’t hij waar en fooral an wie’t hij hoort te wezen. Dan motte je je maar even ’n breuk sitte.

Onderin ’n doas fynt hij ’n lege wynfles, ’n 1974 Chablis Premier Cru Domaine de la Maladière. Dat klinkt heel wat, maar ’t waar gewoan 1974 doe’t se him in de súppermet kochten. D’r sit ’n briefy in de fles. Je t’aime, skreven in hur sierlike handskrift. Jakob haalt de kurk d’r ôf en rúkt de muffige geur fan ferdampte alkehol. Alles komt werom: se maakten die fles soldaat tidens de eandeloaze seumer fan dat jaar, op ’n strand ergens op Île d’Oléron, der’t se al liftend kommen waren, op ’e bonnefooi. Wat ’n rais waar dat! Hij looft dat se doe niet een, maar twee keer an de doad ontsnapt binne deur bij de ferkeerde persoan in te stappen, maar krekt op ’e tiid weer útstapten. Op ’t strand droeg Sanne – se konnen nander nag gyn drie weken – him op dat hij hur nooit, nooit ferlate mocht. Se bedreven de liefde in ’t sând. Sând dat skuurde, dat na gelang hur bewegings strimen achterliet, en overal op en in en tussen sitten gong en ’t maakte niet út, ’t maakte ’t mooier. ’t Maakte ’t echt. Se fielen half-naken in slaap en worden even na 6.00 uur wakker fan ’n bulldozer die’t der elke offen ’t strand egaal skoof, soadat toeristen ’t de nije dâg weer omwoele konnen. De bestuurder fan de bulldozer sâg se lêgen. Met ’n brede grijns op ’t gesicht bulderde hij foorbij, swarte rook út de útlaat, al klaksonnerend en wuivend.

Hij had woord houwen; hij het hur nooit ferlaten. Had hij dat op syn beurt ok maar an hur froegen. Sanne fersturf twee jaar leden. Soamaar, soa’t dat blykber ok gaan kin, met feul ‘tige hommels’ en ‘geheel onverwachts’ in de rou-adfertînsys. Syn onthoud waar doe al an ’n aigen rais begonnen. Syn herinnerings setten hur fan him ôf as ’n boatsy dat de kaai ôfdoud wort.

Ant hur doad waar Sanne d’r altyd foor him weest, sont die dâg op ’t strand in 1974. Se herinnerde him an de nutteloaze en noadsaaklike dingen die’t syn onthoud al lang overboord gooid had. Se dekte de gatten in syn onthoud ôf met post-its. Se plakte d’r hyltyd meer, overal fon hij se werom. Omdat hij niet onthouwe kon at hij se al lezen had of niet, lâs hij se elke dâg opnij. An de binnenkant fan de foordeur (‘’t slot rechtsom is failig, en failig is hailig!’), op inliste fekânsyfoto’s (‘Jakob en Sanne, Doalemiten, 1982’), de achterdeur, ’t prikbôrd (‘ôns troudâg is 16 maai’), de koelkast.

Met Sanne’s ferstorven ferdwenen ok de post-its. De lym liet los, de pepiertsys fielen op ’e grônd en worden weg in de stofsuger of in ’t stof fan ’t ferleden. Jakob sâg hur doad niet as ferraad, maar op mominten fan donkerens ston-y wel op de drumpel fan ferwyt. Maar hij kon ’t niet: derfoor had se him tefeul fergeven. Meer as at hij himsels ooit fergeve kon. Hij most ’t sels rooie nou.

Jakob ôndersoekt syn levensfangst, as hout hij ’n skelp teugen ’t oor om ’t roezen fan de see te horen. Hij wil de spullen hore, foele welk hart d’rin bonkt en hoe’t ’t ding ooit syn aigen hart sneller kloppe laten had. Hij wil ’t herbeleve, en toegelyk ’n beslút nimme, ’n fonnis felle over deuze bult spullen die’t hij bijnander hout. Die’t him bijnander houwe. Mâge se blive, of motte se weg nou’t hij se sels nag weggooie kin? Of motte se ergens âns hine? Binne ’t, at hij doad is, nag wel ‘syn’ spullen? Kinne se ’n ferandering fan aigner wel an, en motte je se dat andoen wille?

As ’n ailand in ’n woeste see sit hij der, op solder, omringd deur de kolleksy die’t syn leven omfat. Hij kin, deur him maksimaal út te rekken, nag krekt bij ’n skemerlampy rechts fan him, en knipt ’t an. Bútten waar ’t al even donker. Dat is ’t faak de leste tiid, donker, fon hij. D’r gongen dagen foorbij dat ’t helendal niet licht worde. De doad komt faak niet inenen, docht hij, ferstorve is ’n proses. De organen skakele hur een foor een út, at ’t gyn plotse hartstilstand is, soa-as bij Sanne. Dat proses set him skielk al in gang foordat je d’r sels erg in hewwe. Bij him is ’t begonnen op de dâg dat hij de skoenen niet fine kon, dinkt hij. Alleen waar Sanne d’r doe nag, om se tefoorskyn te toveren. Nou is hij de skoenen hest elke dâg kwyt.

Hij weet niet hoelang hij al tussen syn prullaria sit … Uren, dagen, donkerens … Hij het alles bekeken maar ’t is as mist d’r wat. Hij prebeert ’n herinnering op te graven die’t diep ônder de grônd lait. Maar wat, en wêr lait ’t? ’t Kin hier ongefeer weze, in deuze doas, maar likegoed drie doazen feerder. Of twaalfhondert kilometer feerderop, op Île d’Oléron, in 1974.

Hij weet niet wat hij wer soeke mot en fâlt in slaap. Hij droomt dat hij in ’n raitene korf sit die’t ônder ’n swarte luchtballon hangt. Hij is naken. De ballon het de form fan ’n fraagteken en wort soa opstookt dat hij de lucht inskiet. ’t Lând ônder him is as ’n lappedeken fan klaai, water, bebouwing en bos, en raakt hyltyd feerder út sicht. As puzzelstikkys die’t hyltyd klainer worre at hij prebeert se innander te passen. ’t Past niet, ’t draait him, de korf die’t him naar ’t oneandige optilt draait ok.

Dan begint ’t te regenen. Eerst sachys, hij foelt de druppen amper, maar dan swelt ’t an. D’r fâle gyn waterdruppen, maar briefys, post-its: geel, rôze, groen, glâdstreken en ferfrommeld, klain en groat, as feertsys en as bakstenen. Hij prebeert se te fangen, hij wil se allegaar leze, maar d’r fâle d’r te feul, te flug, te gau. In ’n stortboi fan hondertdúzzenden post-its blyft hij omhoog sweven, wilens de pepiertsys hur richting aarde bore. De booiem fan syn korf lait fol, as ’n ballebak fan kleurde post-its met op elk pepiertsy krabbels fan Sanne d’r op. De regen wort hagel, de inslaande post-its doen him seer an de huud. Se brânde in, as ’t sând dat strimen in syn huud kerfde doe’t hij foor ’t eerst met Sanne frijde, Île d’Oléron, 1974.

’t Is te feul, ’t ferskeurt him. Hij sil nooit elk briefy leze kinne. Al die woorden fan Sanne, se fâle allegaar te plak, maar op ’t plak dat hij ferlaten het. De wereld ônder him raakt alheel út sicht, hij sweeft boven de wolken, boven de boi. De ballon ferandert fan ’n fraagteken in ’n útroepteken. Jakob is útteld. De blauwe plakken fan de inslaande woorden nimt hij foor lief. Hij grypt na syn borst: ’t mizigt post-its in syn hart – je t’aime, je t’aime – en even, heel even, in ’n knypoog fan oneandighyd, overspoelt geluk syn onthoud, syn fergeten.